Τι φέρνει το 2019 στην αγορά της ενέργειας

Τι περιμένουμε να δούμε μέσα στο 2019 στο χώρο της ενέργειας και στις τρεις βασικές αγορές του ηλεκτρισμού, του φυσικού αερίου και του πετρελαίου; Ποια είναι τα ορόσημα αλλά και οι προσδοκίες για τη νέα χρονιά στην οποία μπήκαμε;

Ο ενεργειακός κλάδος συνεχίζει να βρίσκεται σε μετάβαση, καθώς σταδιακά μετακινείται από το κρατικά ελεγχόμενο συγκεντρωτικό μοντέλο, σε πιο ανταγωνιστικούς όρους λειτουργίας των αγορών. Υπό αυτό το πρίσμα, το 2019 μπορεί να αποδειχθεί έτος τομή, αφού μεγάλο τμήμα των θεσμικών αλλαγών αναμένεται να ολοκληρωθεί ενώ και σε επιχειρηματικό επίπεδο, ενισχύεται ο ρόλος και η δυναμική των νέων παικτών του χώρου.

Αποκρατικοποιήσεις

Στο μέτωπο των αποκρατικοποιήσεων, μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους αναμένεται να έχει προχωρήσει ο διαγωνισμός για τα ΕΛΠΕ, όπου έχουν ήδη κλειδώσει οι συμμαχίες των δύο εταιρειών που έχουν προκριθεί (Glencore/ Carlyle και Vitol/ Sonatrach). Εντός του Ιανουαρίου αναμένεται επίσης να προχωρήσει η κατάθεση του νομοσχεδίου για το διαχωρισμό του εμπορικού κομματιού και του κομματιού των υποδομών της ΔΕΠΑ, που θα ανοίξει το δρόμο για την πώληση του πλειοψηφικού πακέτου της ΔΕΠΑ εμπορίας. Πιο μακρινή είναι η υπόθεση της αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ, η οποία άλλωστε έχει μπροστά της νωρίτερα την πρόκληση των λιγνιτών.

Ηλεκτρισμός

Στην αγορά του ηλεκτρισμού κυριαρχεί η υπόθεση της αποεπένδυσης των λιγνιτών της ΔΕΗ, που αποτελεί κλειδί όχι μόνο για την ίδια τη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού αλλά συνολικά για τον κλάδο. Ανάλογα με την εξέλιξη του διαγωνισμού, αναμένεται να διαμορφωθούν και τα σενάρια για την επόμενη ημέρα της αγοράς, τόσο στην παραγωγή όσο και στην προμήθεια, με το μεγάλο ερωτηματικό να παραμένει το ζήτημα των υδροηλεκτρικών.

Σε θεσμικό επίπεδο το μεγάλο ζητούμενο για την αγορά είναι η έναρξη εφαρμογής του Target Model που αναμένεται τον Ιούνιο, καθώς έχουν εκδοθεί οι κώδικες για τις αγορές της επόμενης ημέρας, της ενδοημερήσιας και της αγοράς εξισορρόπησης ενώ έχει δημιουργηθεί τόσο το Χρηματιστήριο Ενέργειας όσο και η εταιρεία εκκαθάρισης των συναλλαγών. Οι βασικές αλλαγές στην αγορά θα είναι αφενός η δυνατότητα σύναψης διμερών συμβάσεων προμηθευτών και παραγωγών και αφετέρου η αντικατάσταση του ΕΤΜΕΑΡ με τα πράσινα πιστοποιητικά. Επίσης αναμένεται η οριστικοποίηση και η έγκριση του νέου μηχανισμού επάρκειας ισχύος, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό και το τοπίο στην αγορά της παραγωγής, αλλά και στη ζήτηση, με μεγάλο ζητούμενο από πλευράς μεγάλων καταναλωτών ενέργειας το νέο πλαίσιο συμμετοχής της. Οι ενεργοβόρες βιομηχανίες πάντως συνεχίζουν να υποστηρίζουν ως βέλτιστο σενάριο για το σύστημα αλλά και την αγορά τη συνέχιση του μέτρου της διακοψιμότητας.

Βεβαίως το αποτέλεσμα του διαγωνισμού για τους λιγνίτες της ΔΕΗ θα είναι καθοριστικό για το μέλλον των δημοπρασιών ΝΟΜΕ, που θα καταργηθούν σταδιακά εφόσον δεν υπάρξουν αρνητικές εκπλήξεις στην πώληση των δύο εταιρειών της Μελίτης και της Μεγαλόπολης. Πριν την κατάργηση πάντως θα πρέπει να υπάρξει αποτίμηση και απολογισμός της διαδικασίας των διαγωνισμών ΝΟΜΕ αλλά και λήψη μέτρων για την ομαλή μετάβαση της αγοράς προμήθειας στη μετά – ΝΟΜΕ εποχή.

Οι ανατροπές αυτές αναμένεται να εντείνουν τις διεργασίες που ξεκίνησαν ήδη από το 2018 σε επιχειρηματικό επίπεδο, με νέες εξαγορές και συγχωνεύσεις των εταιρειών του κλάδου. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι στη διετία 2019 – 2020 αναμένεται να ολοκληρωθεί το consolidation  της αγοράς, η οποία ενδέχεται να κατασταλάξει σε 3 – 4 ισχυρά σχήματα που θα μοιραστούν την πίτα της αγοράς.

Στο κομμάτι των διασυνδέσεων, μεγάλο ερωτηματικό και ζητούμενο είναι το τι μέλλει γενέσθαι με την υπόθεση της μεγάλης διασύνδεσης της Κρήτης και την ανοιχτή διαμάχη μεταξύ ΑΔΜΗΕ και Euroasia. Ο ΑΔΜΗΕ εμφανίζεται αποφασισμένος να προχωρήσει το έργο ως εθνικό και στο πλαίσιο αυτό αναμένονται οι διαγωνισμοί ανάθεσης μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

ΑΠΕ

Στις ΑΠΕ, με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένονται οι διαγωνισμοί του νέου έτους, μετά τις δύο διαδικασίες που ολοκληρώθηκαν (όχι χωρίς προβλήματα, γκρίνιες αλλά και παλινωδίες σε ορισμένες περιπτώσεις). Εδώ το μεγάλο ερωτηματικό παραμένει η πρόσβαση σε ανταγωνιστικούς όρους χρηματοδότησης για τις ελληνικές επιχειρήσεις του κλάδου, οι οποίες αντιμετωπίζουν τον άνισο ανταγωνισμό των διεθνών παικτών, οι οποίοι έχουν επανακάμψει δριμύτεροι στην εγχώρια αγορά. Οι επενδύσεις στον κλάδο πάντως αναμένεται να αποτελέσουν έναν από τους βασικούς κινητήριους αναπτυξιακούς μοχλούς όχι μόνο για τον ενεργειακό τομέα αλλά συνολικά για την ελληνική οικονομία. Σε θεσμικό επίπεδο πάντως, η αγορά περιμένει με ενδιαφέρον το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ, το οποίο αναμένεται να αποτελέσει αναπτυξιακό μοχλό για την προσέλκυση επενδύσεων με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις και παράλληλα τη βάση για την επίτευξη των εθνικών στόχων για την ενεργειακή μετάβαση και την ενίσχυση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα.

Φυσικό Αέριο

Σε επίπεδο μεγάλων υποδομών, φέτος αναμένεται η ολοκλήρωση του κατασκευαστικού έργου του αγωγού TAP, την ίδια στιγμή που μπαίνει στην τελική ευθεία για την έναρξη κατασκευής ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας Βουλγαρίας IGB. Ταυτόχρονα οι θετικές εξελίξεις αλλά και το σημαντικό επιχειρηματικό ενδιαφέρον δίνει ώθηση στο έργο του πλωτού σταθμού LNG της Αλεξανδρούπολης, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει προκειμένου να είναι έτοιμο το 2020.

Ταυτόχρονα, η ενεργός υποστήριξη της Ελλάδας, της Κύπρου, του Ισραήλ αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών, δημιουργεί νέα δυναμική για τον υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου EastMed, για τον οποίο αναμένεται μέσα στο πρώτο τρίμηνο του έτους να υπογραφεί η τελική διακρατική συμφωνία.

Στην αγορά του φυσικού αερίου, η έναρξη λειτουργίας της τρίτης δεξαμενής του ΔΕΣΦΑ, αλλά και η ενεργός δραστηριοποίηση τρίτων παικτών στις άλλες δύο πύλες εισόδου του εγχώριου συστήματος, δηλαδή στο Σιδηρόκαστρο αλλά και στους Κήπους, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη ρευστότητα αλλά και ανταγωνισμό.

Πλέον έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις ώστε μαζί με τα έργα υποδομής, η Ελλάδα να διαδραματίσει ρόλο ως hub για το φυσικό αέριο στην ευρύτερη περιοχή της νοτιανατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα όμως και στην αγορά προμήθειας, η ενεργός δραστηριοποίηση νέων δυναμικών παικτών αλλά και η είσοδος παραδοσιακών μεγάλων δυνάμεων του ενεργειακού χώρου όπως η ΔΕΗ, αναμένεται να φέρει περισσότερο ανταγωνισμό και νέα δυναμική στον κλάδο.

Τέλος στην αγορά του φυσικού αερίου, με ενδιαφέρον αναμένεται η εγκατάσταση των νέων μετόχων αλλά και τα πρώτα δείγματα γραφής στο διαχειριστή του συστήματος φυσικού αερίου, ΔΕΣΦΑ. Οι νέοι μέτοχοι (Snam, Fluxys, Enagas) δεν κρύβουν τη φιλοδοξία τους, ο ΔΕΣΦΑ να αναδειχθεί σε κυρίαρχο πόλο για την ευρύτερη αγορά αερίου της νοτιοανατολικής Ευρώπης, εξυπηρετώντας τον στόχο η Ελλάδα να αναδειχθεί σε διεθνές ενεργειακό κέντρο για το φυσικό αέριο.

Πετρέλαιο

Τέλος στην αγορά του πετρελαίου, με ενδιαφέρον αναμένονται οι εξελίξεις στο μέτωπο της έρευνας και παραγωγής, καθώς υπάρχει ορατό το ενδεχόμενο, εντός του έτους να δούμε τα πρώτα γεωτρύπανα σε νέες περιοχές, αρχής γενομένης από τον Πατραϊκό. Εκεί γίνεται αγώνας δρόμου και στη συγκεκριμένη παραχώρηση είναι το πιο πιθανό μέχρι τα  τέλη του έτους, αρχές του 2020 να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την πρώτη μεγάλη ερευνητική γεώτρηση.

Ταυτόχρονα, όμως προχωρούν οι προετοιμασίες και στις άλλες παραχωρήσεις (Κατάκολο και Ήπειρος) ενώ μόλις ολοκληρωθούν οι εκκρεμότητες αναμένεται να υπογραφούν οι συμβάσεις και να κυρωθούν από τη βουλή και οι νέες παραχωρήσεις σε Ιόνιο και Κρήτη.