Crash test: Που βρίσκονται οι αγορές Φυσικού Αερίου των γειτονικών χωρών όσον αφορά τα ευρωπαϊκά standards

Μην ξεχνάμε πως βασικός άξονας λειτουργίας της Ενεργειακής Κοινότητας είναι ακριβώς η ολοκλήρωση των αγορών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Η Ενεργειακή Κοινότητα έχει ως στόχο να επεκτείνει τους κανόνες και τις αρχές της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ στις χώρες της νοτιανατολικής Ευρώπης, της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας  και πέραν αυτής, βάσει ενός νομικά δεσμευτικού πλαισίου. Επομένως, γίνεται σαφές πως οι αγορές φυσικού αερίου τρίτων χωρών της Κοινότητας και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και επομένως προκλήσεις που έχει η κάθε μία, επηρεάζουν την ευρωπαϊκή πολιτική ολοκλήρωσης των αγορών.

Στα πλαίσια του 13ου Forum Φυσικού Αερίου που έλαβε χώρα στην Λουμπλιάνα τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Janez Kopac, διευθυντής της Ενεργειακής Κοινότητας σκιαγράφησε την πορεία των γειτονικών αγορών στην προσπάθεια σύγκλισης με το ευρωπαϊκό πρότυπο και κανονισμούς σε ότι αφορά την αγορά φυσικού αερίου.

Οι βασικοί δείκτες ωρίμανσης σε μια αγορά φυσικού αερίου

Ειδικότερα, ο διαχωρισμός της παραγωγής από την μεταφορά και την εμπορία (το λεγόμενο Unbundling), η ελευθερία πρόσβασης τρίτων, η χονδρική αγορά, η λιανική αγορά και οι διασυνδέσεις συνιστούν τους βασικούς δείκτες «ωριμότητας» μιας αγοράς φυσικού αερίου.

Ουκρανία: Καίριο ζήτημα το Unbundling 

Στην περίπτωση της Ουκρανίας μόλις σε ποσοστό 20% έχει επιτευχθεί ο λεγόμενος διαχωρισμός δραστηριοτήτων,  με την Ukrtransgaz να παραμένει υπό την σκέπη και τον έλεγχο της Naftogaz, παρά την υιοθέτηση του σχετικού κανονιστικού πλαισίου ήδη από το 2017. Στο κομμάτι της πρόσβασης η λύση επιλογής ξένου επενδυτή στον TSO της Ουκρανίας παραμένει έντονα αμφιλεγόμενη ως προς τον βαθμό που θα αποτελέσει μια βιώσιμη λύση για την συγκεκριμένη περίπτωση. Στο 48% και 41% υπολογίζεται ο βαθμός συμμόρφωσης σε χονδρική και λιανική αγορά, αντίστοιχα.

Σερβία: Κλειστή αγορά για την ώρα

Στην περίπτωση της Σερβίας το unbundling έχει προχωρήσει σε ένα πολύ μικρό βαθμό, μόλις 16%, παραμένοντας ουσιαστική η αγορά φυσικού αερίου της Σερβίας, μια αγορά συγκεντροποιημένη και κλειστή. Οι σχετικές νομοθετικές παρεμβάσεις της σερβικής κυβέρνησης από το 2016 σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς και το σπάσιμο της εταιρείας Srbijagas παραμένουν προς υλοποίηση. Η Ρυθμιστική Αρχή της χώρας (AERS) προχώρησε στην πιστοποίηση της Yugorogaz Transport, πρωτοβουλία όμως που θεωρείται από την Γραμματεία της Ενεργειακής Κοινότητας ότι αντιβαίνει την σχετική νομοθεσία της Κοινότητας. Επιπλέον, Κώδικας μεταφοράς υπάρχει όμως δεν εφαρμόζεται και το πιο σημαντικό πρόβλημα που παρατηρείται είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχει εξασφαλισμένη πρόσβαση τρίτων στον υφιστάμενο διασυνδετήριο αγωγό μεταξύ Σερβίας και Ουγγαρίας.

Σκόπια: Διευρύνεται το εθνικό δίκτυο Φυσικού Αερίου

Τα Σκόπια προχώρησαν στην θεσμοθέτηση ενός νέου ενεργειακού νόμου τον Ιούνιο του 2018, μεταφέροντας στο εθνικό δίκαιο προβλέψεις και  ρυθμίσεις του 3ου πακέτου για το φυσικό αέριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, αναγνωρίζεται σημαντική ανάπτυξη του δικτύου φυσικού αερίου της χώρας με το συνολικό μήκος του δικτύου να έχει διπλασιαστεί.

Αλβανία: Κυριότερο ζήτημα η διείσδυση ΦΑ στην εθνική αγορά

Έχοντας πετύχει πλήρη διαχωρισμό δραστηριοτήτων στον τομέα του φυσικού αερίου (100%) και όντας μία από τις χώρες διέλευσης και φιλοξενίας του διασυνοριακού αγωγού φυσικού αερίου TAP,  οι βασικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η Αλβανία είναι: η λειτουργικότητα της Albgaz, δημιουργία χωρητικότητας για τον εθνικό ρυθμιστή και κυρίως πραγματική διείσδυση του φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά.

Τέλος, σύμφωνα με όσα ανέφερε στην παρουσίασή του ο ευρωπαίος αξιωματούχος, παραμένει “πεδίο δόξης λαμπρόν” για την ολοκλήρωση των αγορών φυσικού αερίου, καθώς επίσης θέματα ρυθμιστικού χαρακτήρα θα συνεχίσουν να κυριαρχούν στη ενεργειακή ατζέντα των χωρών αυτών.